Ghazal poetry

The main texts sung in mugham performances belong to the genre of ghazal poetry. Even instrumental renditions of mugham without singing conjure ghazal lyrics and lead to contemplation of poetical themes and meanings.
Separation from the Beloved is the subject matter of ghazal poetry. The Beloved can stand for another human being, the divine, or one’s homeland, offering endless possibilities for interpretation. The text is full of metaphors that are suggestive rather than determinate, and often the use of imagery and metaphor points to the awareness of language’s own limitations.
In my work, I look into how the meanings of ghazal poetry are interpreted and imagined by Azerbaijani mugham performers and listeners today, and how these processes comprise musical creativity and shape post-Soviet subjectivities.

Below are a few of my own translations of ghazal texts sung in mugham.

Məhəmməd Füzuli ibn Süleyman (1494-1556)

Öylə sərməstəm ki, idrak etməzəm dünya nədir,
Mən kiməm, saqi olan kimdir, meyü səhba nədir.

Gərçi canandan dili-şeyda üçün kam istərəm,
Sorsa canan, bilməzəm kami-dili-şeyda nədir.

Vəsldən çün aşiqi müstəğni eylər bir vüsal,
Aşiqa mə’şuqdən hərdəm bu istiğna nədir?

Hikməti-dünyavü mafiha bilən arif deyil,
Arif oldur, bilməyə dünyavü mafiha nədir.

Translation

Besotted deeply, I fail to comprehend: What is this World,
Who am I, who is the cupbearer, what is this ruby wine.

If my infatuated heart burns with desire for my Beloved,
If she asks what this desire is, I would not know.

To unite with the Beloved remains a longing ‘til its fulfilment,
The Lover’s yearning for the Beloved, where is its source?

The one who knows the universe’s mysteries is not a knower,
True knower is the one who does not know the secrets of the world.

Məhəmməd Füzuli (1494-1556)

Ney kimi, hər dəm ki, bəzmi-vəslini yad eylərəm,
Ta nəfəs vardır quru cismimdə, fəryad eylərəm.

Ruzi-hicrandır sevin, ey murği-ruhim kim, bu gün
Bu qəfəsdən mən səni, əlbəttə, azad eylərəm.

Vəhm edib ta salmaya sən mahə mehrin hiç kim,
Kimə yetsəm zülmü cövründən ona dad eylərəm.

Qan yaşım qılmaz vəfa, giryan gözüm israfına,
Bunca kim, hərdəm ciyər qanından imdad eylərəm.

İncimən hər necə kim, əğyar(i) bidad eyləsə,
Yar cövriçün, könül, bidadə mötad eylərəm.

Bilmişəm bulman visalın, leyk bir ümmid ilə
Gah-gah öz xatiri-naşadımı şad eylərəm.

Lövhi-aləmdən yudum eşq ilə Məcnun adını,
Ey Füzuli, mən dəxi aləmdə bir ad eylərəm.

Translation

In the manner of a flute, I recall the coming of the union every moment,
While my breath flows through my forlorn body, I will keep on crying.

Rejoice on this day of separation, the bird of my soul,
For I will liberate you surely when I release you from this cage.

Fearful, nobody dares to love you, moon-resembling beauty,
At every encounter, I shall complain about the endless torture of your love.

My blood-soaked tears and crying eyes will never reach your worth,
And crying out every second, I beg my body for more blood.

I will not be offended if the enemy’s unfairness finds me,
Since my heart is addicted to pain from the torments of the Beloved.

I understood that the union is out of my reach, but, with hope,
Every now and then, I uplift my somber thoughts.

From the face of the Earth I erased the name of Majnun with my tears,
Hey Fuzuli, to the whole world I announced my own name.

Məhəmmədəli Şəfai (1890-1967)

Dün gecə yarımla söhbət məclisi meyxanədə,
Bir məqamə yetdi ki, məst oldu mey peymanədə.

Ətribiz oldu o bəzmə söhbəti-rühanımız,
Qalmadı nitq aşinadə, nə nəfəs biganədə.

Ərz(i) qıldım yarə, ey şəkkər ləbü-şirin zəban,
Varmıdır eşqində bir nöqsan məni-divanədə.

Eşq(i) şərtindən deyil divanə olmaq, söylədi,
Qoy deyilsin Leyli-Məcnun söhbəti əfsanədə.

Nalei-bica nədir cananə can vermək gərək,
Sübhə tək bayquş da fəryad eyləyir viramdə.

Bülbülə aşiq deyil, şeyda eşitdim söylənir,
Eşqi amma öz gözümlə görmüşəm pərvanədə.

Şöləyi-şəmə yanıb balü-pəri ol binəva,
Nalə etməzdən düşüb can verdi payi-lanədə.

Cismi-biruhə, Şəfai, can verer əsli nigar,
Hifs olarkən tai-zülfündən düşən bir şanədə.

Translation

My conversation with Beloved at last night’s gathering,
Soon reached the moment when the wine became intoxicated in its goblet.

The gathering, perfumed with our spiritual discussions,
Left me completely speechless, and the indifferent breathless.

I said to my Beloved: hey, honeyed lips and sugared words,
Is there a fault within your love because of which I am the mad one?

The postulates of love do not entail madness, said Beloved,
So let us leave the themes of Leyli and Majnun in the legend.

Away with meaningless cries, give up the soul to the Beloved,
Till morning dawn, the owl too weeps in the ruins.

The nightingale, I heard, is not a lover but a crazy infatuate,
Instead, I only saw true love embodied in the moth.

As the candle’s glow burned the wretched’s wings,
Before crying out, he was devoured by the fire.

Shafai, true beauty can return the soul to the soulless body,
With the memory of a single hair falling onto the comb’s prongs.